لوپوس

لوپوس یا به عبارت دقیق‌تر لوپوس اریتماتوز (به انگلیسی Lupus Erythematosus) مجموعه‌ای از بیماری‌های خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن انسان دچار اختلال می‌شود و به بافت‌های سالم حمله می‌کند. علائم این بیماری‌ها می‌تواند بر بسیاری از سیستم‌های مختلف بدن از جمله پوست، مفاصل، کلیه‌ها، سلول‌های خونی، قلب و ریه‌ها تاثیر بگذارد.

همه‌گیرشناسی

حدود 5 میلیون نفر در سراسر جهان به نوعی از لوپوس اریتماتوز مبتلا هستند. بیش از 70 درصد موارد لوپوس اریتماتوز سیستمیک است. 20 درصد از افراد مبتلا به لوپوس والدین یا خواهر و برادری دارند که قبلاً مبتلا بوده یا ممکن است در آینده مبتلا شوند. حدود 5 درصد از کودکانی که از والدین مبتلا به این بیماری (یکی از والدین) متولد می‌شوند، خود مبتلا هستند.

انواع لوپوس

این بیماری در چهار نوع دسته‌بندی می‌شود که شایع ترین آنها نوع سیستمیک آن است. در ادامه دسته بندی انواع لوپوس اریتماتوز را بررسی می‌کنیم.

لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)

هنگامی که از اصطلاح “لوپوس” استفاده می‌شود، معمولاً به لوپوس اریتماتوز سیستمیک یا “SLE” اشاره می‌شود، زیرا SLE شایع‌ترین شکل این بیماری است. لوپوس سیستمیک به این دلیل به این نام نامیده شده است که بسیاری از اندام‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این نوع با التهاب مزمن به ویژه در کلیه‌ها، مفاصل و پوست مشخص می‌شود و همچنین سیستم قلبی عروقی و عصبی نیز می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد.

لوپوس اریتماتوز پوستی (CLE)

اصطلاح لوپوس اریتماتوز پوستی به شکل خاصی اشاره دارد که صرفاً محدود به پوست است. اکثر مبتلایان علائم پوستی را دارند اما مشخصاً این اصطلاح به افرادی که لوپوس سیستمیک ندارند اطلاق می‌شود. با این حال، پنج درصد یا بیشتر از افراد مبتلا به این نوع لوپوس ممکن است در آینده به SLE مبتلا شوند. سه نوع لوپوس پوستی وجود دارد:

• لوپوس اریتماتوز پوستی مزمن (CCLE) یا لوپوس اریتماتوز دیسکوئید (DLE)
• لوپوس اریتماتوز پوستی تحت حاد (SCLE)
• لوپوس اریتماتوز حاد (ACLE)
• لوپوس تومید (TLE)

لوپوس ناشی از دارو

برخی داروها در واقع می‌توانند علائمی شبیه لوپوس را در افرادی که SLE ندارند ایجاد کنند. با این حال، این شکل موقتی است و معمولاً ظرف چند ماه پس از قطع دارو فروکش می‌کند. بسیاری از داروهایی که باعث ایجاد این بیماری می‌شوند، با کاهش محبوبیت در نزد پزشکان مواجه شده اند. داروهایی که باعث ایجاد علائم شبه لوپوس در برخی افراد می‌شوند عبارتند از: داروهای فشار خون هیدرالازین و متیل دوپا، داروی قلبی پروکائین آمید و پنیسیلامین که در موارد مسمومیت با فلزات استفاده می‌شود، مینوسیکلین برای درمان آکنه و داروهای آنتیTNF که برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود.

لوپوس نئوناتال (نوزادی)

نوع خاصی از این بیماری که به نام لوپوس نوزادی شناخته می شود ممکن است بر روی نوزادان زنان دارای آنتی بادی های خاص مانند anti-Ro، anti-La و anti-RNP تأثیر بگذارد. از هر 1000 زن کاملاً سالم، 1 نفر دارای anti-Ro یا anti-La است و مادری که فرزندی با لوپوس نوزادی به دنیا می‌آورد ممکن است خودش مبتلا به لوپوس نباشد. در واقع، تنها حدود 40 درصد از زنانی که دارای لوپوس نوزادی هستند خودشان نیز مبتلا به لوپوس هستند اما سندرم لوپوس یا شوگرن ممکن است در مراحل بعدی زندگی آنها رخ دهد.

معمولا لوپوس نوزادی فقط پوست نوزاد را درگیر می‌کند و خود به خود فروکش می‌کند، حتی بدون درمان. با این حال، 1-2٪ از نوزادان مبتلا، بلوک قلبی مادرزادی را تجربه می‌کنند. این را می‌توان با کاشت ضربان ساز درمان کرد و به طور کلی این کودکان به زندگی سالم ادامه می‌دهند. با این حال، مرگ و میر نادر می‌تواند به دلیل انسداد قلب مادرزادی رخ دهد، به خصوص اگر آسیب عمده قلبی در رحم مادر رخ دهد.

لوپوس کودکی

لوپوسی که در کودکان رخ می‌دهد با مکانیسم مشابه لوپوس بزرگسالان بر بدن تأثیر می‌گذارد و در واقع نمی‌توان آن را یک نوع مجزا در نظر گرفت. لوپوس کودکان مثل لوپوس بزرگسالان در جنس مونث بیشتر است اما با این تفاوت که احتمال ابتلای پسران به این بیماری در دوران کودکی بیشتر از مردان در دوران بزرگسالی است. معمولا لوپوس دوران کودکی بر اندام‌های خاصی مانند کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد. بروز بیماری کلیوی در لوپوس کودکی حدود 2 برابر بیشتر از لوپوس بزرگسالان است. لوپوس دوران کودکی به طور کلی به درمان تهاجمی‌تری نسبت به لوپوس بزرگسالان نیاز دارد، اما پزشکان باید خطرات استفاده طولانی مدت از برخی داروها (مانند پردنیزون) را در نظر داشته باشند.

عوامل خطر لوپوس

• عوامل ژنتیکی: داشتن جهش‌های ژنتیکی خاص ممکن است احتمال ابتلا را افزایش دهد.
• هورمون‌ها: واکنش به برخی هورمون‌ها در بدن (به ویژه استروژن) ممکن است احتمال ابتلا را افزایش دهد.
• عوامل محیطی: جنبه‌های مربوط به محل زندگی و میزان آلودگی هوا یا نور خورشید ممکن است بر خطر این بیماری تأثیر بگذارد.
• سبک زندگی: احتمالاً استعمال سیگار، استرس و سابقه برخی بیماری‌ها (مانند سایر بیماری‌های خودایمنی) باعث لوپوس شود.

پاتوفیزیولوژی

پاتوفیزیولوژی لوپوس اریتماتوز سیستمیک

افراد مبتلا به SLE دارای فعال‌سازی شدید سلول های B پلی کلونال، با تغییر جمعیت به سمت سلول‌های B نابالغ هستند. سلول‌های B حافظه با افزایش CD27+/IgD – کمتر مستعد سرکوب سیستم ایمنی هستند. سلول های B حافظه CD27-/IgD با افزایش فعالیت بیماری و لوپوس کلیوی مرتبط هستند. سلول‌های T که پاسخ‌های سلول B را تنظیم می‌کنند و به بافت‌های هدف نفوذ می‌کنند، دارای نقص‌هایی در سیگنال‌دهی، چسبندگی، تحریک همزمان، رونویسی ژن و پیرایش جایگزین هستند. سیتوکین‌های محرک لنفوسیت B (BLyS)، همچنین به عنوان فاکتور فعال کننده سلول B (BAFF)، اینترلوکین 6، اینترلوکین 17، اینترلوکین 18، اینترفرون‌های نوع I و فاکتور نکروز تومور آلفا (TNF-α) شناخته می‌شود.

پاتوفیزیولوژی لوپوس اریتماتوز پوستی

پاتوژنز لوپوس اریتماتوز جلدی چند عاملی است و بین عوامل ژنتیکی و محیطی تأثیر متقابل دارد. برخی از عوامل محیطی مؤثر عبارتند از: اشعه ماوراء بنفش (UVR)، داروها، سیگار، و احتمالاً ویروس‌ها. برهمکنش بین این عوامل متعدد باعث ایجاد یک آبشار التهابی از پاسخ‌های سیتوکین، کموکین و سلول‌های التهابی می‌شود. ژن‌هایی که قبلا با SLE مرتبط بودندTYK2 ، IRF5 و CTLA4 هستند و خطر ابتلا به DLE را افزایش می‌دهند.

استعمال سیگار ارتباط زیادی با لوپوس اریتماتوز دیسکوئید دارد. این فرضیه وجود دارد که سیگار ممکن است با القای آپوپتوز، تحریک تکثیر سلول‌های T و افزایش حساسیت به نور، نقش بیماری‌زایی در انواع لوپوس اریتماتوز جلدی (DLE و TLE) داشته باشد. توضیح دیگر ممکن است این باشد که استعمال دخانیات آسیب DNA را تحریک می‌کند و منجر به تشکیل ترکیب‌های اضافی DNA و تولید آنتی‌بادی‌های ds-DNA می‌شود. کراتینوسیت‌ها همچنین ممکن است با افزایش میزان آپوپتوز و تولید سیتوکین‌های پیش التهابی مانند IFN-alpha و IL-6 برای SLE و IFN-lambda برای DLE در آسیب پوستی لوپوس شرکت کنند.

علائم و عوارض لوپوس

لوپوس به خصوص نوع سیستمیک آن یکی از چندین بیماری است که به عنوان “مقلد بزرگ” شناخته می‌شود زیرا علائم بسیاری از بیماری‌های مختلف را تقلید می‌کند. SLE یک مورد کلاسیک در تشخیص افتراقی است، زیرا علائم SLE بسیار متفاوت است و به طور غیرقابل پیش بینی می‌آیند و می‌روند. بنابراین تشخیص می‌تواند مبهم باشد، زیرا برخی از افراد سال‌ها قبل از تشخیص قطعی، علائم غیرقابل توضیح SLE را دارند.

شکایات شایع اولیه و مزمن شامل تب، ضعف، درد مفاصل، دردهای عضلانی و خستگی است. از آنجایی که این علائم اغلب در ارتباط با بیماری‌های دیگر دیده می‌شوند، این علائم و نشانه‌ها بخشی از معیارهای تشخیصی نیستند. با این حال، هنگامی که همراه با علائم و نشانه‌های دیگر رخ می‌دهند، قابل توجه در نظر گرفته می‌شوند. علائم معمولاً با دوره‌های فعال (شعله‌ور شدن بیماری) و غیرفعال (فروکش) خود را نشان می‌دهد.

در حالی که SLE می‌تواند هم در مردان و هم در زنان رخ دهد، اغلب در زنان یافت می‌شود و علائم مرتبط با هر جنس متفاوت است. عود، تعداد گلبول‌های سفید خون پایین، آرتریت، سندرم رینود و علائم روانپزشکی در زنان بیشتر است. در مقابل، تشنج، اختلال کلیوی، سروزیت (serositis) (التهاب بافت های پوشاننده ریه و قلب)، مشکلات پوستی و نوروپاتی محیطی در مردان بیشتر است.

علائم پوستی لوپوس

حدود 70 درصد از افراد مبتلا به لوپوس علائم پوستی دارند. سه دسته اصلی ضایعات عبارتند از لوپوس پوستی مزمن (دیسکوئید)، لوپوس پوستی تحت حاد و لوپوس پوستی حاد. افراد مبتلا به لوپوس دیسکوئید ممکن است لکه‌های ضخیم و پوسته پوسته قرمز روی پوست نشان دهند. به طور مشابه، لوپوس پوستی تحت حاد به صورت لکه های قرمز و پوسته پوسته پوست اما با لبه‌های مشخص ظاهر می‌شود. لوپوس حاد پوستی به صورت راش ظاهر می‌شود. بعضاً راش مالار کلاسیک (که به عنوان راش پروانه‌ای شناخته می‌شود) همراه با این بیماری هستند. این بثورات در 30 تا 60 درصد افراد مبتلا به SLE رخ می‌دهد. ریزش مو و زخم‌های دهان و بینی از دیگر تظاهرات احتمالی است.

علائم کلیوی لوپوس

وجود خون یا پروتئین در ادرار آن هم بدون درد اغلب ممکن است تنها علامت درگیری کلیه باشد. نارسایی حاد یا مزمن کلیه ممکن است همراه با نفریت لوپوس ایجاد شود که منجر به نارسایی حاد یا مرحله نهایی کلیه شود. به دلیل تشخیص زودهنگام و مدیریت SLE با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، نارسایی کلیه در مرحله نهایی در کمتر از 5٪ موارد رخ می‌دهد به جز در جمعیت سیاه پوست، که در آن خطر چندین برابر بیشتر است.

علائم عضلانی و استخوانی

متداول‌ترین مراقبت‌های پزشکی برای درد مفاصل است که مفاصل کوچک دست و مچ معمولاً تحت تأثیر قرار می‌گیرند، اگرچه همه مفاصل در معرض خطر هستند. بیش از 90 درصد از مبتلایان در طول دوره بیماری خود درد مفاصل یا عضلانی را تجربه خواهند کرد. بر خلاف آرتریت روماتوئید، آرتریت لوپوس کمتر ناتوان‌کننده است و معمولاً باعث تخریب شدید مفاصل نمی‌شود. کمتر از ده درصد افراد مبتلا به آرتریت لوپوس دچار تغییر فرم دست و پا می‌شوند.

علائم قلبی لوپوس

لوپوس ممکن است باعث پریکاردیت (التهاب پوشش بیرونی اطراف قلب)، میوکاردیت (التهاب عضله قلب) یا اندوکاردیت (التهاب پوشش داخلی قلب) شود. اندوکاردیت لوپوس غیرعفونی است و اندوکاردیت Libman-Sacks نیز نامیده می‌شود. لوپوس دریچه میترال یا دریچه سه‌لتی را درگیر می‌کند. آترواسکلروز نیز بیشتر از جمعیت عمومی رخ می‌دهد و سریعتر پیشرفت می‌کند.

استروئیدها گاهی اوقات به عنوان یک درمان ضد التهابی برای لوپوس تجویز می‌شوند. با این حال، آنها می‌توانند خطر ابتلا به بیماری قلبی، کلسترول بالا و آترواسکلروز را افزایش دهند.

علائم خونی

کم خونی در کودکان مبتلا به لوپوس شایع است و در حدود 50 درصد موارد ایجاد می‌شود. تعداد کم پلاکت‌ها (ترومبوسیتوپنی) و تعداد کم گلبول‌های سفید خون (لکوپنی) ممکن است به دلیل بیماری یا یک عارضه جانبی درمان دارویی باشد. افراد مبتلا به SLE ممکن است با سندرم آنتی بادی آنتی فسفولیپید (یک اختلال ترومبوتیک) ارتباط داشته باشند که در آن اتو آنتی‌بادی‌های فسفولیپیدها در سرم آنها وجود دارد. ترکیبی از این یافته ها اصطلاح “فاکتور ضد انعقادی لوپوس مثبت” را به دست آورده است.

علائم ریوی لوپوس

لوپوس می‌تواند باعث درد پلوریت و همچنین التهاب پلورا به نام پلوریت شود، که به ندرت می‌تواند منجر به سندرم ریه کوچک ‌شونده (Shrinking Lung Syndrome) شود که شامل کاهش حجم ریه می‌شود. سایر بیماری‌های ریوی مرتبط شامل پنومونی، بیماری مزمن بینابینی ریه، فشار خون ریوی، آمبولی ریوی و خونریزی ریوی است.

علائم عصبی

تشخیص سندرم‌های عصبی روانی همراه SLE که اکنون NPSLE نامیده می‌شود، یکی از دشوارترین چالش‌های پزشکی است، زیرا می‌تواند الگوهای مختلفی از علائم را شامل شود که برخی از آنها ممکن است با علائم بیماری عفونی یا سکته مغزی اشتباه گرفته شوند.

یک اختلال عصبی شایع افراد مبتلا به SLE سردرد است. سایر تظاهرات عصبی روانپزشکی رایج شامل اختلال شناختی، اختلال خلقی ، تشنج، پلی نوروپاتی، اختلال اضطراب، روان پریشی، افسردگی و در برخی موارد شدید، اختلالات شخصیتی است. روان پریشی استروئیدی نیز می تواند در نتیجه درمان این بیماری رخ دهد. اختلالات عصبی به درصد قابل توجهی از عوارض و مرگ و میر در افراد مبتلا به لوپوس منجر می‌شود. افسردگی تا 60 درصد از زنان مبتلا به SLE را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علائم چشمی لوپوس

درگیری چشم در یک سوم افراد دیده می‌شود. شایع‌ترین عوارض سندرم چشم خشک و سندرم شوگرن ثانویه است، اما اپی اسکلریت، اسکلریت (التهاب اسکرا، پوشش بیرونی سفید چشم)، رتینوپاتی (اغلب در هر دو چشم)، نوروپاتی ایسکمیک، جداشدگی شبکیه و گلوکوم ثانویه ممکن است رخ دهد. علاوه بر این، داروهای مورد استفاده برای درمان SLE می‌توانند باعث بیماری چشم شوند: استفاده طولانی مدت از گلوکوکورتیکوئید می‌تواند باعث آب مروارید و گلوکوم با زاویه باز ثانویه شود و درمان طولانی مدت هیدروکسی کلروکین می تواند باعث کراتوپاتی گردابی (vortex keratopathy) و ماکولوپاتی شود.

سیستم تولید مثل

لوپوس سبب افزایش میزان مرگ و میر جنین در رحم و سقط خود به خودی می‌شود. نرخ کلی تولد زنده در مادران باردار مبتلا 72 درصد تخمین زده می‌شود. به نظر می‌رسد نتیجه بارداری در افراد مبتلا به SLE که بیماری آنها در دوران بارداری تشدید می‌شود بدتر باشد.

داروهای درمان SLE می‌توانند خطرات شدیدی برای دستگاه تولید مثل زن و مرد داشته باشند. سیکلوفسفامید، می‌تواند با ایجاد نارسایی زودرس تخمدان (POI)، از دست دادن عملکرد طبیعی تخمدان‌ها قبل از چهل سالگی، منجر به ناباروری شود. متوتروکسات می‌تواند باعث خاتمه یا تغییر شکل در جنین شود و یک سقط کننده شایع است و برای مردانی که دوز بالا مصرف می‌کنند قبل از اقدام برای پدر شدن، دوره قطع 6 ماهه قبل از لقاح توصیه می‌شود.

تشخیص لوپوس

تشخیص لوپوس دشوار است زیرا همانگونه که گفته شد علائم و نشانه‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. علائم و نشانه‌های این بیماری ممکن است در طول زمان تغییر کند و با بسیاری از اختلالات دیگر همپوشانی داشته باشد. هیچ تست اختصاصی برای لوپوس وجود ندارد، ترکیبی از آزمایش خون و ادرار، علائم و نشانه‌ها و یافته‌های معاینه فیزیکی به تشخیص پزشک کمک می‌کند.

تست‌های آزمایشگاهی

تست CBC

در تست شمارش کامل سلول‌های خونی تعداد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها و همچنین میزان هموگلوبین، پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز اندازه گیری می‌شود. نتایج ممکن است نشان دهنده کم‌‎خونی باشد که معمولاً در لوپوس رخ می دهد. کاهش تعداد گلبول‌های سفید یا پلاکت خون نیز ممکن است رخ دهد.

تست ESR

در تست سرعت رسوب گلبول قرمز میزان ته نشین شدن گلبول‌های قرمز خون در ته لوله را در یک ساعت مشخص می‌کند. سرعت بالاتر از حد طبیعی ممکن است نشان دهنده یک بیماری سیستمیک مانند لوپوس باشد. این شاخص نه تنها در این بیماری، در عفونت‌ها و بیماری التهابی دیگر یا سرطان، ممکن است افزایش یابد.

تست‌‎های عملکرد KFT و LFT

تست‌های مربوط به عملکرد کلیه نظیر سطح کراتینین و اوره و همچنین نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR) و تست عملکرد کبد همچون سطوح آنزیم‌های کبدی در تشخیص بیماری و عوارض آن برای پزشک کمک‌کننده است.

تست UA

آزمایش آنالیز ادرار ممکن است افزایش سطح پروتئین یا گلبول‌های قرمز خون را در ادرار نشان دهد که اگر لوپوس کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار داده باشد ممکن است رخ دهد.

تست ANA

آزمایش آنتی بادی ضد هسته ای (ANA) یک آزمایش برای وجود این آنتی بادی تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن است که نشان دهنده تحریک سیستم ایمنی است. این تست نیز اختصاصی لوپوس نیست و در واقع در حالی که اکثر افراد مبتلا تست آنتی بادی ضد هسته ای (ANA) مثبت دارند، اکثر افراد با ANA مثبت لوپوس ندارند. اگر آزمایش ANA مثبت باشد، روماتولوژیست ممکن است آزمایش آنتی بادی اختصاصی‌تری را توصیه کند.

تست کمپلمان

هیپوکمپلمانمی (کاهش سطوح پروتئین‌های سامانه کمپلمان)، ممکن است در بیماران مبتلا به لوپوس دیده شود، به خصوص در زمان شعله‌ور شدن علائم بیماری.

تصویربرداری

اگر پزشک مشکوک باشد که لوپوس بر ریه ها یا قلب تأثیر گذاشته است ممکن است از تصویربرداری استفاده کند:

اشعه ایکس قفسه سینه

تصویری از قفسه سینه ممکن است سایه‌های غیرطبیعی را نشان دهد که نشان دهنده وجود مایع یا التهاب در ریه‌ها است.

اکوکاردیوگرافی

این تست که از امواج صوتی برای تولید تصاویری در زمان واقعی از قلب استفاده می‌کند می تواند مشکلات دریچه‌ها و سایر قسمت‌های قلب را بررسی کند.

بیوپسی

ممکن است پزشک نمونه برداری از پوست یا کلیه را توصیه کند. لوپوس می تواند به طرق مختلف به کلیه‌ها آسیب برساند و بسته به نوع آسیبی که رخ می‌دهد، روش درمانی متفاوت است.

تشخیص افتراقی

تشخیص افتراقی لوپوس اریتماتوز سیستمیک

همانطور که از نامش پیداست یک بیماری سیستمیک با درگیری چند اندام مختلف است و چندین بیماری دیگر می توانند SLE را تقلید کنند:

بیماری‌های خودایمنی

روماتیسم مفصلی

آرتریت روماتوئید (RA) علاوه بر آرتریت التهابی چند مفصلی کلاسیک می‌تواند با چندین تظاهرات خارج مفصلی تظاهر کند و ممکن است تشخیص آن از SLE دشوار باشد. ANA، Anti-Ro و Anti-La مثبت نیز در RA دیده می‌شود، اگرچه سایر اتوآنتی‌بادی‌های اختصاصی SLE و هیپوکمپلمانمی نادر هستند. SLE می‌تواند با یک فاکتور روماتوئید مثبت همراه باشد، اما Anti-CCP در SLE منفی است.

بیماری استیل بزرگسالان

AOSD که با آرترالژی (درد و تورم مفاصل)، تب، لنفادنوپاتی (تورم غدد لنفاوی) و اسپلنومگالی (بزرگ شدن طحال) مشخص می‌شود، اما راش پروانه‌ای یا سایر تظاهرات ارگانی وجود ندارد و فاقد اتوآنتی‌بادی‌های اختصاصی SLE است.

 بیماری بهجت

بیماری خودایمنی بهجت با زخم‌های آفتی، یووئیت (التهاب لایه میانی چشم) و آرترالژی تظاهر می‌کند، اما فاقد سایر ویژگی‌های سیستمیک و سرولوژیک SLE است.

سارکوئیدوز

سارکوئیدوز با تب، سرفه، تنگی نفس، خستگی، تعریق شبانه، بثورات پوستی و یووئیت ظاهر می‌شود. در رادیوگرافی قفسه سینه و آدنوپاتی دوطرفه که به ندرت در SLE وجود دارد، گرانولومای غیر موردی را نشان می‌دهد.

عفونت‌ها

چندین عفونت ویروسی می توانند SLE را تقلید کنند. عفونت پاروویروس B19 می‌تواند باعث تب، راش، آرتریت التهابی و سیتوپنی (کاهش تعداد سلول‌های خونی بالغ) شود، ANA و RF (فاکتور روماتیسمی) مثبت گزارش شده است. هپاتیت B و C می تواند با آرترالژی/آرتریت التهابی و ANA مثبت و RF مرتبط باشد. عفونت‌های ویروسی CMV و EBV می‌توانند باعث تب، خستگی، سیتوپنی و ترانس آمینیت شوند. HIV می‌تواند باعث تب، خستگی، زخم‌های دهان و سیتوپنی شود. اتوآنتی‌بادی‌های خاص‌تر و تظاهرات سیستمیک SLE در این عفونت‌های ویروسی وجود ندارد. علاوه بر این، سرولوژی ویروسی مثبت ممکن است به تشخیص صحیح کمک کند.

اندوکاردیت عفونی که با تب، آمبولی شریانی، آرترالژی، میالژی و سوفل قلبی مشخص می‌شود. ممکن است با تظاهرات قلبی SLE اشتباه گرفته شود، اما می‌توان با فقدان اتوآنتی‌بادی‌های خاص مرتبط با SLE و کشت خون مثبت آن را متمایز کرد.

بدخیمی‌ها

لنفوم‌ها، به ویژه لنفوم غیر هوچکینز، می‌توانند با خستگی، کاهش وزن، تب، آرترالژی، سیتوپنی، لنفادنوپاتی و ANA مثبت ظاهر شوند. اتوآنتی‌بادی‌های اختصاصی مرتبط با SLE وجود ندارند. در بیماران مسن که با علائم مشابه لوپوس مراجعه می کنند، بدخیمی باید با غربالگری سرطان رد شود.

تشخیص افتراقی لوپوس اریتماتوز پوستی

CLE می‌تواند با تظاهرات بالینی مختلفی تظاهر کند که گاهی اوقات می‌تواند شبیه سایر بیماری‌های پوستی باشد. در اینجا برخی از شرایطی که اغلب در تشخیص افتراقی لوپوس جلدی در نظر گرفته می‌شوند، آورده شده است:

درماتومیوزیت

یکی بیماری‌های خود ایمنی است که می‌تواند باعث بثورات پوستی و همچنین ضعف و خستگی عضلانی شود. بثورات درماتومیوزیت می‌تواند شبیه به جوش های CLE باشد، اما ممکن است با تغییر رنگ بنفش (بنفش) پلک‌ها و بند انگشتان نیز همراه باشد.

لیکن پلان

بیماری لیکن پلان یک بیماری التهابی شایع پوستی است که می‌تواند باعث خارش و پاپول‌های بنفش بر روی پوست و غشاهای مخاطی شود. لیکن پلان گاهی اوقات می‌تواند با CLE دیسکوئید اشتباه گرفته شود، اما ضایعات لیکن پلان معمولاً با سطح صاف هستند.

پسوریازیس

بیماری صدف یا همان پسوریازیس باعث ایجاد پلاک‌های قرمز و پوسته پوسته روی پوست می‌شود. پسوریازیس گاهی اوقات می تواند شبیه CLE دیسکوئید باشد، اما ضایعات پسوریازیس معمولاً ضخیم‌تر و پوسته پوسته تر از ضایعات CLE هستند.

درماتیت آتوپیک

درماتیت آتوپیک یا همان اگزما، گاهی اوقات به دلیل وجود ضایعات پوستی خارش دار و قرمز، می‌تواند با لوپوس پوستی اشتباه گرفته شود.

درمان لوپوس

متاسفانه هیچ درمان قطعی برای لوپوس وجود ندارد و مدیریت این بیماری و عوارض آن تا حدود زیادی به علائم بیمار و شدت آنها بستگی دارد. تعیین اینکه از چه داروهایی استفاده شود نیاز به بحث دقیق در مورد مزایا و عوارض درمان‌های مورد استفاده توسط پزشک معالج دارد.

داروهایی که بیشتر برای کنترل لوپوس استفاده می شوند عبارتند از:

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی بدون نسخه (NSAIDs)، مانند ناپروکسن سدیم و ایبوپروفن، ممکن است برای درمان درد، تورم و تب مرتبط با لوپوس استفاده شوند. NSAID های قوی‌تر مثل ایندومتاسین و دیکلوفناک با نسخه در دسترس هستند. عوارض جانبی NSAID ها ممکن است شامل خونریزی معده، مشکلات کلیوی و افزایش خطر مشکلات قلبی باشد.

داروهای ضد مالاریا

داروهایی که معمولاً برای درمان مالاریا استفاده می‌شوند مانند هیدروکسی کلروکین (با نام تجاری راکانیل) بر سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارد و احتمالا بقای افراد مبتلا به لوپوس را افزایش می‌دهد. عوارض جانبی این دارو می‌تواند شامل ناراحتی معده و به ندرت آسیب به شبکیه چشم باشد. هنگام مصرف این داروها معاینه منظم چشم توصیه می‌گردد.

داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی

داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند ممکن است در موارد جدی لوپوس مفید باشند. به عنوان مثال می‌توان به آزاتیوپرین، مایکوفنولات، متوتروکسات، سیکلوسپورین و لفلونومید اشاره کرد. عوارض جانبی بالقوه ممکن است شامل افزایش خطر عفونت، آسیب کبدی، کاهش باروری و افزایش خطر ابتلا به سرطان باشد.

مهارکننده‌های کلسی‌نورین مثل تاکرولیموس و پیمکرولیموس به صورت موضعی برای درمان بثورات پوستی لوپوس مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کورتیکواستروئیدها

پردنیزولون و سایر انواع کورتیکواستروئیدها می‌توانند با التهاب لوپوس مقابله کنند. دوزهای بالای استروئیدها مانند متیل پردنیزولون اغلب برای کنترل عوارض شدید کلیوی و مغزی استفاده می‌شود. عوارض جانبی دارو شامل افزایش وزن، کبودی آسان، تحلیل استخوان‌ها، فشار خون بالا، دیابت و افزایش خطر عفونت است. خطر عوارض جانبی با دوزهای بالاتر و درمان طولانی مدت افزایش می‌یابد.

استروئید موضعی فلوسینونید (Fluocinonide) نسبت به هیدروکورتیزون موضعی در درمان لوپوس اریتماتوز دیسکوئید مؤثرتر است.

داروهای بیولوژیک

نوع دیگری از دارو، بلیموماب که به صورت داخل وریدی تجویز می‌شود، علائم لوپوس را در برخی افراد کاهش می‌دهد. عوارض جانبی شامل حالت تهوع، اسهال و عفونت است. به ندرت، بدتر شدن افسردگی ممکن است رخ دهد. ریتوکسیماب ممکن است برای برخی از افرادی که سایر داروها به آنها کمک نکرده اند مفید باشد. عوارض جانبی شامل واکنش آلرژیک به انفوزیون داخل وریدی و عفونت است. آنیفرولومب Anifrolumab نیز برای لوپوس سیستمیک تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را دارد.

داروهای ضد انعقاد

حدود یک سوم افراد مبتلا به لوپوس دارای آنتی بادی‌های ضد فسفولیپید هستند. گاهی اوقات این آنتی‌بادی‌های آنتی فسفولیپید (که آنتی کاردیولیپین، ضد انعقاد لوپوس یا ضد بتا 2 گلیکوپروتئین I نامیده می‌شوند) می‌توانند منجر به لخته شدن خون و ترومبوز مانند ترومبوز وریدی عمقی، سکته مغزی یا حمله قلبی شوند از این رو پزشک معالج ممکن است یک داروی ضدانعقاد مثل هپارین، وارفارین یا انکسوپارین را تجویز کند.

 پیش‌ آگهی

در دهه 1950، اکثر افراد مبتلا به SLE کمتر از پنج سال عمر کردند. امروزه بیش از 90٪ بیش از ده سال زنده می‌مانند و بسیاری از آنها نسبتاً بدون علائم زندگی می‌کنند. 80 تا 90 درصد می‌توانند انتظار داشته باشند که یک زندگی نسبتاً نرمال داشته باشند. با این حال، میزان مرگ و میر در مقایسه با افراد بدون SLE افزایش یافته است.

پیش آگهی لوپوس معمولاً برای مردان و کودکان بدتر از زنان است. با این حال، اگر علائم بعد از 60 سالگی وجود داشته باشد، بیماری روند خوش‌خیم‌تری دارد. مرگ و میر زودهنگام، در عرض پنج سال، به دلیل نارسایی اندام ها یا عفونت‌های شدید است که هر دو با تشخیص و درمان به موقع قابل تغییر هستند. خطر مرگ و میر در مقایسه با جمعیت عادی در مراحل پایانی پنج برابر است، که می‌تواند به بیماری قلبی عروقی ناشی از آترواسکلروز تسریع شده، که علت اصلی مرگ در افراد مبتلا به SLE است، نسبت داده شود. برای کاهش پتانسیل مشکلات قلبی عروقی، باید از فشار خون بالا و کلسترول بالا جلوگیری کرد یا به طور تهاجمی درمان کرد. استروئیدها باید با کمترین دوز برای کوتاه‌ترین دوره ممکن استفاده شوند و داروهای دیگری که می‌توانند علائم را کاهش دهند باید در صورت امکان استفاده شوند.

لوپوس و بارداری

برای اکثر زنان مبتلا به لوپوس، امکان داشتن یک بارداری موفق وجود دارد. بایستی بارداری تحت نظر روماتولوژیست و متخصص زنان صورت گیرد تا شانس داشتن یک بارداری سالم و زایمان سالم افزایش یابد. زنان مبتلا بیشتر در معرض خطر سقط جنین هستند و زایمان زودرس نیز شایع است. عوارض کلیوی نیز می‌تواند در دوران بارداری شعله‌ور شود.

زنان مبتلا به لوپوس به دلیل افزایش خطر لخته شدن خون باید از داروهای ضدبارداری خوراکی اجتناب کنند. علاوه بر این، برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان می‌توانند با قرص‌های ضدبارداری تداخل داشته باشند.

منابع:

Johns Hopkins

Mayo Clinic

WebMD

Cleveland Clinic

Vale ECSD et al.,Cutaneous lupus erythematosus: a review of etiopathogenic, clinical, diagnostic and therapeutic aspects, An Bras Dermatol, 2023