کم‌ کاری تیروئید: بایدها و نبایدهای تغذیه‌ ای در پیشگیری و درمان

چرا و چگونه تغذیه و رژیم غذایی در کم‌ کاری تیروئید مهم است؟

رژیم غذایی به تنهایی قادر به درمان کم کاری تیروئید نیست اما نقش مهمی در مدیریت و همچنین پیشگیری این بیماری دارد. برخی مواد مغذی و مواد غذایی در متابولیسم تیروئید یا داروهای درمان کم کاری تیروئید نقش مثبت یا منفی ایفا می‌کنند:

• برخی نوترینت‌ها مثل ید، سلنیوم، روی و آهن برای عملکرد صحیح تیروئید ضروری هستند.
• برخی ترکیبات مثل گواتروژن‌ها در عملکرد طبیعی تیروئید اخلال ایجاد می‌کنند.
• برخی نوترینت‌ها در مقادیر بالا مثل آهن یا کلسیم با داروهای کم‌کاری تیروئید تداخل دارند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد بیماری کم‌ کاری تیروئید اینجا کلیک کنید.

کدام مواد مغذی برای عملکرد صحیح تیروئید ضروری هستند؟

ید

ید نقش اساسی در متابولیسم تیروئید بازی می‌کند و کمبود ید اساسی‌ترین علت کم‌کاری تیروئید است. ید یک عنصر ضروری برای ساخت هورمون‌های تیروئیدی است. همچنین ید یک نقش خودتنظیمی مستقل از هورمون محرک تیروئید (TSH) برای غده تیروئید دارد که از این طریق نیز در متابولیسم تیروئید نقش ایفا می‌کند. بد انسان قادر به ساخت ید نیست و بدین خاطر این ریزمغذی باید از طریق رژیم غذایی، غذاهای غنی شده با ید و یا مکمل ید تامین شود.

منابع غذایی غنی از ید عبارت اند از:

• پنیر
• شیر
• تخم مرغ
• غذاهای دریایی
• نمک تصفیه‌شده یددار

سلنیوم

تیروئید بیشترین غلظت سلنیوم بین تمامی اندام‌ها به ازای گرم بافت را دارا است. سلنیوم برای تولید هورمون T4 و تبدیل آن به هورمون T3 نقش مهمی دارد. همچنین در سیستم آنتی‌ اکسیدانی و کاهش التهاب نقش به سزایی دارد که از این طریق نیز در سلامت تیروئید نقش بازی می‌کند. سلنیوم در بدن انسان ساخته نمی‌شود و این ریزمغذی باید از طریق رژیم غذایی و یا مکمل‌های تغذیه‌ای تامین شود.

منابع غذایی غنی از سلنیوم عبارت اند از:

• غذا‌‎های دریایی
• گوشت قرمز
• گوشت پرندگان
• تخم مرغ
• حبوبات
• غلات

زینک (روی)

روی به طرق مختلف در متابولیسم تیروئید نقش دارد. در مقادیر پایین روی، هورمون TSH به میزان کافی تولید نمی‌شود و متعاقباً سطح هورمون‌های تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) هم پایین است. همچنین زینک یک جزء ساختاری مهم آنزیم دیدیناز است که در تبدیل T4 به T3، فرم فعال‌تر نقش دارد و زمانی که سطح روی پایین است T3 به اندازه کافی تولید نمی‌شود.

منابع غنی روی عبارتند از:

• گوشت قرمز
• گوشت پرندگان
• غلات
• تخمه کدو
• ماست

آهن

فقر آهن با اختلالات غده تیروئید از جمله کم‌کاری‌ تیروئید در ارتباط است. آهن برای تسهیل تبدیل هورمون T4 به T3 مورد نیاز است و کمبود آن باعث کاهش سطوح T3 می‌شود.

منابع غنی آهن عبارت اند از:

• جگر
• گوشت قرمز
• حبوبات
• مغزها

کدام ترکیبات در عملکرد طبیعی تیروئید اختلال ایجاد می‌کنند؟

گواتروژن‌ها

گواتروژن‌ها ترکیباتی هستند که با ایجاد اختلال در برداشت ید توسط تیروئید، تولید هورمون تیروئید را مختل می‌کنند. آنها همچنین با آنزیم تیروئید پراکسیداز (TPO) که ید را به تیروزین متصل می کند تداخل می‌کنند.

3 نوع اصلی از گواتروژن‌ها که در بسیاری از غذاها وجود دارند:

• گواترین: یدینه شدن تیروزین را مهار و متعاقباً تولید T4 را کاهش می‌دهد.
• تیوسیانات‌ها: مهارکننده رقابتی قوی هم-انتقال-دهنده سدیم/ید در غشای تیروئید است.
• فلاونوئیدها: می‌توانند توسط فلور روده به ترکیبات گواتروژن تبدیل شوند.

مصرف گواتروژن‌ها در افراد مبتلا به کمبود ید می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید شود. با این حال، پختن غذاهای حاوی گواتروژن‌ تا حد زیادی این ترکیبات را غیرفعال می‌کند.

منابع غذایی مهم گواتروژن‌ها عبارت اند از:

• سویا
• خانواده کلم‌ها، اسفناج و سیب‌زمینی شیرین
• هلو و توت فرنگی
• بادام زمینی و ارزن

کدام مواد مغذی با داروهای کم‌ کاری تیروئید تداخل دارند؟

کلسیم

کلسیم در جذب لووتیروکسین تداخل ایجاد می کند. یک فاصله 4 ساعته برای اطمینان از عدم تأثیر قابل توجه بر میزان تیروکسین در خون کافی است.

آهن

اگرچه آهن برای عملکرد طبیعی تیروئید ضروری است، اما مصرف غذاهای غنی از آهن و مکمل های آهن در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید که لووتیروکسین مصرف می‌کنند ، می‌تواند در جذب این داروها تداخل ایجاد کند. حداقل 2 ساعت فاصله بین مصرف تیروکسین و منابع آهن توصیه می شود.

همانطور که اشاره شد، جذب لووتیروکسین تحت تأثیر طیف نسبتاً وسیعی از غذاها مانند سویا، بذر کتان، گردو، فیبرهای غذایی و … است، بنابراین توصیه می شود که لووتیروکسین با فاصله از وعده‌های غذایی و ترجیحا به صورت ناشتا مصرف شود.

جهت کسب اطلاعات در مورد داروی لووتین اینجا کلیک کنید.

منابع:

• Mahan L, JL R. Krause and Mahan’s Food & the Nutrition Care Process. 15 ed 2020.
• Escott-Stump S, Director DI. Nutrition and diagnosis-related care. 8 ed 2015.
• Nelms M, Sucher KP. Nutrition Therapy and Pathophysiology. 4 ed 2020.
• O’Kane SM, Mulhern MS, Pourshahidi LK, Strain JJ, Yeates AJ. Micronutrients, iodine status and concentrations of thyroid hormones: a systematic review. Nutrition Reviews. 2018;76(6):418-31.