ارلیستات به عنوان اولین داروی خوراکی مورد تایید سازمان غذا داروی آمریکا برای کاهش وزن محسوب می‌گردد. ارلیستات یک مهارکننده لیپاز می‌باشد که با مهار این آنزیم گوارشی، جذب چربی‌های موجود در وعده غذایی مصرفی را کاهش می‌دهد.
اطلاعات دارویی
کد ATC: A08AB
دسته دارویی: تغذیه، ضد چاقی
شکل دارویی: کپسول
دوزهای موجود: 60 و 120 میلی‌گرم
نام تجاری: ونوستات
فارماکودینامیک
ارلیستات با کاهش جذب چربی از غذای دریافتی، در کنار یک رژیم غذایی اصولی و فعالیت بدنی مناسب، به کاهش وزن کمک می‌کند.
مکانیسم اثر
ارلیستات یک مهارکننده برگشت‌پذیر آنزیم لیپاز پانکراس و معده در روده می‌باشد که باعث کاهش هضم تری‌گلیسریدها و متعاقباً سبب کاهش جذب چربی از غذای دریافتی می‌شود.
فارماکوکینتیک
جذب ارلیستات
زیست‌فراهمی: 5 درصد، جذب ارلیستات بسیار کم است و برای اثربخشی بالینی نیازی به جذب سیستمیک نیست. ارلیستات توسط سلول‌های جداره دستگاه گوارش به متابولیت‌های غیرفعال متابولیزه می‌شود.
شروع اثر: 24 الی 48 ساعت
اوج زمان پلاسما: 6 تا 8 ساعت
توزیع
اتصال به پروتئین‌ها: 99 درصد
متابولیسم ارلیستات
سلول‌های جداره روده
متابولیت‌ها: M1 و M2 (هر دو غیرفعال)
دفع ارلیستات
نیمه عمر: 1 تا 2 ساعت
کلیرانس کلیوی: 1/0 دوز در ساعت
دفع: مدفوع 95 تا 97 درصد (از جمله صفراوی) – ادراری 60 تا 93 درصد
موارد مصرف ارلیستات
چاقی
- بیماران مبتلا به چاقی با شاخص توده بدنی (BMI) بیش از 30
- بیماران با BMI بیشتر از 27 با وجود عوامل خطر از جمله فشار خون، دیابت و دیس لیپیدمی
- کاهش خطر افزایش وزن پس از کاهش وزن قبلی
مقدار مصرف
120 میلی‌گرم در روز 3 بار در روز همراه با هر وعده غذایی
نحوه مصرف ارلیستات
- با هر وعده غذایی حاوی چربی، همراه یا حداکثر 1 ساعت بعد از غذا مصرف شود.
- بیمار باید از یک رژیم غذایی اصولی استفاده کند.
ملاحظات دوز
اگر گاهاً یک وعده غذایی مصرف نشد یا وعده غذایی بدون چربی مصرف شد، ارلیستات نباید مصرف شود.
موارد منع مصرف
- حساسیت به ارلیستات
- بارداری
- سندرم سوء جذب مزمن
- کلستاز (سنگ کیسه صفرا)
- بی‌اشتهایی عصبی / پرخوری عصبی
- مراحل انتهایی نارسایی کلیه
هشدارها
- اگر یک وعده غذایی فراموش شد یا حاوی چربی نبود، دوز باید حذف شود
- مصرف روزانه چربی (30 درصد کالری)، کربوهیدرات و پروتئین باید به طور مساوی در 3 وعده غذایی اصلی توزیع شود.
- مصرف مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین‌های محلول در چربی (ویتامین A، D، E و K) توصیه می‌شود. این مکمل‌ها بسته به دوز باید حداقل یک بار در روز حداقل 2 ساعت قبل یا بعد از مصرف ارلیستات مصرف شوند.
- بعضاً گزارش‌های پست مارکتینگ از آسیب شدید کبد همراه با نکروز سلول‌های کبدی که در برخی موارد منجر به پیوند کبد یا مرگ حکایت می‌کند. به بیماران باید آموزش داده شود که در حین دریافت درمان، هرگونه علائم اختلال عملکرد کبدی (بی‌اشتهایی، خارش، یرقان، تغییرات رنگ ادرار و مدفوع یا درد شکمی ربع فوقانی راست) را گزارش کنند. در صورت بروز این علائم، مصرف این دارو و سایر داروهای مشکوک باید فوراً قطع شود و آزمایشات عملکرد کبد بررسی گردد.
- برخی از بیماران ممکن است در روند درمان با افزایش سطح اگزالات ادراری مواجه شوند. موارد نفرولیتیازیس اگزالات (سنگ کلیه اگزالاتی) و نفروپاتی اگزالاتی گزارش شده است. نظارت بر عملکرد کلیه هنگام تجویز درمان برای بیماران در معرض خطر نارسایی کلیوی و استفاده با احتیاط در کسانی که سابقه هیپراگزالوری یا نفرولیتیازیس اگزالات کلسیم دارند ضروری است.
- کاهش وزن شدید در مدت زمان کوتاه می‌تواند خطر کللیتیازیس را افزایش دهد.
- قبل از تجویز این دارو، علل زمینه‌ای چاقی مانند کم کاری تیروئید باید بررسی شود.
- ممکن است مصرف رژیم غذایی پرچرب (بیش از 30 درصد کل کالری روزانه از چربی) عوارض گوارشی را افزایش دهد.
- کاهش وزن ممکن است بر کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت اثر بگذارد. کاهش دوز داروهای خوراکی کاهش دهنده قند خون یا دوز انسولین ممکن است در برخی از بیماران مورد نیاز باشد.
عوارض جانبی ارلیستات
شیوع بیشتر از 10 درصد
استئاتوره (مدفوع چرب)
شیوع 1 تا 10 درصد
لکه‌بینی روغنی
فرکانس تعیین نشده
- نفخ شکم
- افزایش اجابت مزاج
- بی اختیاری مدفوع
- حالت تهوع
- استفراغ
- کاهش جذب نوترینت‌های محلول در چربی
- نارسایی کبد
- نفروپاتی اگزالاتی
- واسکولیت لکوسیتوکلاستیک (التهاب عروق خونی کوچک)
تداخلات
تداخلات غذایی ارلیستات
منابع غذایی غنی نوترینت‌های محلول در چربی و مکمل‌های تغذیه‌ای حاوی نوترینت‌های محلول در چربی. ارلیستات ممکن است جذب برخی از ویتامین‌های محلول در چربی و سایر نوترینت‌های محلول در چربی را کاهش دهد. به بیمار آموزش دهید تا برای اطمینان از کفایت تغذیه‌ای، مولتی ویتامین حاوی ویتامین‌های محلول در چربی مصرف کند.
تداخلات دارویی ارلیستات
منع مصرف
گزارش نشده است
تداخل جدی
تری‌هپتانوئین: مصرف همزمان تری‌هپتانوئین با ارلیستات ممکن است مواجهه با متابولیت تری‌هپتانوئین، یعنی هپتانوات، را کاهش دهد و بدین ترتیب اثرات تری‌هپتانوئین را کاهش دهد.
نیازمند مانیتورینگ
سیکلوسپورین: ارلیستات نباید به طور همزمان با سیکلوسپورین تجویز شود. می تواند اثر سیکلوسپورین را کاهش دهد. برای کاهش احتمال تداخل دارو با دارو، سیکلوسپورین باید حداقل 3 ساعت قبل یا بعد از ارلیستات مصرف شود.
لووتیروکسین: با فاصله 4 ساعت تجویز شود. باید وضعیت بیمار از نظر تغییرات در عملکرد تیروئید بررسی شود.
آمیودارون: مصرف همزمان ارلیستات احتمالا اثر آمیودارون را کاهش می‌دهد.
داروهای ضد صرع (AEDs) : هنگام مصرف همزمانAED ها و ارلیستات سطح سرمی AED ها باید کنترل شود.
داروهای ضد رتروویروس: سطوح RNA ویروس HIV در بیمارانی که همزمان با ارلیستات داروهای ضد رتروویروس مصرف می کنند باید به طور مکرر کنترل شود. اگر بار ویروسی HIV افزایش یافت، مصرف ارلیستات قطع شود
وارفارین:جذب ویتامین K ممکن است با ارلیستات کاهش یابد. گزارش‌هایی مبنی بر کاهش پروترومبین، افزایش INR و اختلال در روند درمان که منجر به تغییر پارامترهای هموستاتیک می‌شود، با تجویز همزمان ارلیستات و داروهای ضد انعقاد گزارش شده است. بیمارانی که دوزهای پایدار وارفارین یا سایر داروهای ضد انعقاد خون را مصرف می‌کند باید از نظر تغییرات پارامترهای انعقادی به دقت تحت نظر باشند.
منابع: